Vì sao sau hơn 250 năm công nghiệp hóa toàn cầu với hơn 200 quốc gia và khu vực trên thế giới lại chỉ có rất ít quốc gia trở thành các nền kinh tế phát triển? Lý do nằm ở một số nguyên nhân sau:

Bẫy thu nhập trung bình là gì? Bẫy thu nhập trung bình Việt Nam như thế nào?

Bẫy thu nhập trung bình (Middle Income Trap) là một tình trạng trong phát triển kinh tế khi một quốc gia đạt đến mức thu nhập trung bình nhưng không thể tiếp tục phát triển để trở thành quốc gia có thu nhập cao hơn. Điều này thường xảy ra do các yếu tố như:

- Thiếu đổi mới và sáng tạo: Quốc gia phụ thuộc quá nhiều vào tài nguyên sẵn có mà không đầu tư đủ vào công nghệ và nguồn lực nội tại.

- Tỷ lệ đầu tư thấp: Đầu tư vào các ngành công nghiệp và cơ sở hạ tầng không đủ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

- Thị trường lao động kém sôi động: Thiếu sự phát triển và đa dạng trong các ngành nghề, dẫn đến năng suất lao động thấp.

Để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, các quốc gia cần tập trung vào việc cải thiện giáo dục, thúc đẩy đổi mới công nghệ, và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển.

* Bẫy thu nhập trung bình Việt Nam: Việt Nam hiện đang đối mặt với nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, một tình trạng mà nhiều quốc gia phát triển đã gặp phải. Để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần phải vượt qua nhiều thách thức.

- Một số yếu tố chính gây ra nguy cơ này bao gồm:

+ Tăng trưởng kinh tế chậm lại: Mặc dù Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong hơn 15 năm qua, nhưng tốc độ tăng trưởng đang có dấu hiệu chậm lại.

+ Nguồn nhân lực chưa đáp ứng nhu cầu: Chất lượng nguồn nhân lực chưa đủ cao để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động hiện đại.

+ Hệ thống pháp luật và hành chính: Còn nhiều rào cản đối với doanh nghiệp, làm giảm khả năng cạnh tranh và phát triển.

- Để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp như:

+ Cải thiện giáo dục và đào tạo: Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao.

+ Đổi mới công nghệ và sáng tạo: Khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy đổi mới công nghệ.

+ Cải cách thể chế kinh tế: Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, giảm bớt các rào cản pháp lý và hành chính.

Thông tin mang tính chất tham khảo.

Bẫy thu nhập trung bình là gì? Bẫy thu nhập trung bình Việt Nam như thế nào? (Hình từ Internet)

Bẫy thu nhập trung bình là gì?

Thuật ngữ “Bẫy thu nhập trung bình” (Middle income trap) để ám chỉ trạng thái một nền kinh tế quốc gia đã vượt qua mốc thu nhập thấp để trở thành nước có thu nhập trung bình nhưng sau đó lại bị mắc kẹt ở mức thu nhập này, không thể tiếp tục vươn lên thành nước có thu nhập cao được nữa.

Nói một cách dễ hiểu thì bẫy thu nhập trung bình là tình huống phát triển kinh tế mà ở đó một quốc gia đạt đến mức thu nhập nhất định sẽ bị mắc kẹt lại, không tiếp tục vươn lên được nữa.

Sự “mắc kẹt” này có thể do quốc gia đó không còn lợi thế về nhân công giá rẻ như những nước thu nhập thấp nhưng cũng không có ưu thế về cơ sở hạ tầng và nhân lực trình độ cao, và kỹ thuật - công nghệ hiện đại như những quốc gia có thu nhập cao.

Bẫy thu nhập trung bình khiến nền kinh tế khó tăng trưởng thêm

Thu nhập thấp: Thu nhập trung bình của người dân dưới 1.025 USD/người

Thu nhập trung bình: Từ 1.025 đến 12.475 USD/người.

Thu nhập cao: Trên 12.475 USD/người.

Nếu xét theo GDP bình quân đầu người, Việt Nam đã ra khỏi nhóm nước có thu nhập thấp từ năm 2008 bởi lúc này GDP bình quân là 1.145 USD/người. Thế nhưng đang tồn tại hai luồng ý kiến khác nhau về nguy cơ sập bẫy thu nhập trung bình của Việt Nam như sau:

Từ năm 1960 đến năm 2010, chỉ có 15 trên tổng số 101 nền kinh tế thu nhập trung bình thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Ở châu Á có Đài Loan, Hồng Kông, Hàn Quốc Singapore và Nhật Bản nằm trong số 15 nền kinh tế thoát bẫy.

Trên thế giới có nhiều quốc gia được kỳ vọng sẽ tiến thu nhập cao nhưng lại dính bẫy thu nhập trung bình như Indonesia, Thái Lan hay Brazil, Argentina (từng được kỳ vọng trở thành Canada thứ hai).

Xem ngay:  Kinh tế thị trường là gì? Đặc điểm và các chủ thể trong nền kinh tế thị trường

Vì sao Việt Nam sập bẫy thu nhập trung bình?

Hiện nay có hai luồng quan điểm, một phía cho rằng nước ta chưa rơi vào bẫy thu nhập trung bình do mới chỉ trải qua 1/3 thời gian nằm ở nhóm nước thu  nhập trung bình thấp theo thông lệ. Theo một nghiên cứu, nếu phát triển theo tốc độ hiện tại thì đến năm 2035, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt 5.000 USD, vượt qua mức cao nhất của nhóm nước thu nhập trung bình thấp.

Việt Nam có nguy cơ cao sập bẫy thu nhập trung bình

Luồng ý kiến thứ hai cho rằng tuy nước ta chưa rơi vào bẫy thu nhập trung bình nhưng nguy cơ rất lớn do 4 đặc điểm sau:

- Tăng trưởng GDP chậm lại sau khi ra khỏi nhóm nước thu nhập thấp.

- Chênh lệch GDP bình quân đầu người của Việt Nam tụt hậu so với các nước lân cận trong khi những nước này chưa thoát ra khỏi nhóm nước thu nhập trung bình.

- Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam còn thấp, tăng trưởng kinh tế chậm lại và chủ yếu dựa vào tăng vốn và tăng số lượng lao động. Yếu tố năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) chiếm tỷ trọng thấp. Bên cạnh đó, hiệu quả đầu tư và năng suất lao động chưa cao so với các nước trong khu vực, một phần do xuất phát điểm của nước ta thấp.

- Xuất hiện một số vấn đề cản trở tăng thu nhập: Cơ cấu “dân số vàng” mới qua được mươi năm nhưng đã có dấu hiệu bước vào thời kỳ già hóa dẫn đến tình trạng chưa giàu đã già. Cơ cấu kinh tế mặc dù có sự chuyển dịch tích cực nhưng vẫn mang nặng tình trạng lấy công làm lãi. Ngành công nghiệp chủ yếu là gia công và lắp ráp, chưa tự sản xuất được máy móc. Nhóm ngành dịch vụ cũng được cho là thiếu chuyên nghiệp, lao động phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn dẫn đến năng suất toàn ngành chưa cao.

Có thể nói thể không bị rơi vào bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần cố gắng ở mọi mặt, bắt đầu từ giáo dục, nhận thức, song song với đó là những chính sách kịp thời của Chính phủ, sự sáng tạo trong mọi ngành nghề để nâng cao năng suất lao động, tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Hãy theo dõi thêm những bài viết về tài chính và đầu tư, kinh doanh được TOPI cập nhàng hàng ngày để có thêm nhiều kiến thức bổ ích bạn nhé.

​Theo tờ Wall Street Journal, báo cáo từ Knight Frank và Citi Private Wealth ước tính, GDP bình quân đầu người của Singapore, ở mức 56.532 USD vào năm 2010 tính theo đồng giá sức mua (PPP), cao nhất trên thế giới. GDP bình quân đầu người tính theo PPP của Nauy, theo báo cáo này, là 51.226 USD, của Mỹ là 45.511 USD, còn của Hồng Kông là 45.301 USD.

Thiếu đổi mới sáng tạo để phát triển kinh tế

Nếu chỉ bắt chước các quốc gia đi trước, không có sự đổi mới, sáng tạo, nét riêng cho mình thì nền kinh tế đó rất khó phát triển thêm.

Tốc độ đổi mới không theo kịp biến động thị trường là nguyên nhân khiến cho năng suất lao động thấp, không đảm bảo chất lượng sản phẩm cũng như mức giá thiếu cạnh tranh.

Nếu Nhà nước phân bổ nguồn vốn không phù hợp, các chính sách đưa ra không kịp thời và thiết thực có thể dẫn đến khó khăn trong việc đổi mới, các lĩnh vực trọng điểm, then chốt như giáo dục, khoa học, công nghệ… không được tạo điều kiện để phát triển tốt nhất.

Yếu tố lạm phát cao, không duy trì nền kinh tế vĩ mô ổn định rất phổ biến ở những quốc gia đang phát triển, điều này làm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển chung của toàn nền kinh tế, tạo khoảng cách giàu nghèo, bong bong bất động sản…

Một nền kinh tế thiếu ổn định sẽ khó phát triển vì thế dễ rơi vào Middle income trap.